Het behandelen van de tongriem, lipband en nazorg van het wondgebied
Oh wat leerden wij járen geleden veel toen we ontdekten dat er zoiets bestond als een strak tongriempje! We volgden cursussen, namen een scoreblad mee naar consulten en deden bij elke baby die we zagen een mondonderzoek. Nike kon met haar verloskundige achtergrond zelf de tongriem behandelen en deed dat ook vaak. We zagen en voelden heel veel strakke tongriemen en later kwamen daar ook de lipbanden bij. En hoe beter we er naar zochten, hoe meer strakke tongriemen we ontdekten. Logisch, je ziet het pas als je het doorhebt, maar na een tijdje werden het wel héél erg veel baby’s die een behandeling nodig hadden. En daarbij was het behandelen vaak niet de oplossing voor de problemen die ouders en baby’s hadden.
Dit kon niet de bedoeling zijn, dus zochten we verder.
We kregen inzicht in andere voedingshoudingen, aanlegtechnieken, over drinkgedrag, over babygedrag, de melkstroom, de invloed van de melkproductie. Maar ook in het verschil tussen het uiterlijk en de functie van de tongriem. We spraken met kno-artsen, tandartsen en kaakchirurgen. Maar we keken en luisterden vooral heel veel naar baby’s en hun ouders. Onze leercurve ging steil omhoog, we waren net jonge ouders.
En ja, het behandelen van een strakke, functioneel beperkende tongriem die het drinken tot een uitdaging maakt, kan een goed idee zijn. Uitgevoerd door een verloskundige, een kno-arts of tandarts met kennis en ervaring. Het is een relatief simpele ingreep: een knipje met de schaar (of een elektrotoom of laser). Het drinken kan daarna vaak (maar niet altijd) pijnloos en efficiënt verder gaan.
Maar wij maken ons zorgen over drie zaken.
Het is goed dat er meer aandacht is voor de effecten van een beperkende tongriem. Maar naast de tongriem is het belangrijk om naar het hele plaatje te kijken: de baby en de moeder en hun samenwerking. Als daar bij een zorgverlener weinig kennis over is, dan ligt het risico op de loer dat er sneller een tongriem wordt behandeld zonder dat de andere factoren worden meegewogen.
De lipband (in het midden van de bovenlip) heeft veel minder invloed op het drinken dan de tongriem, simpelweg omdat de bovenlip bij het drinken stil ligt. De tong, onderkaak en kin bewegen wel, vandaar dat een beperkende tongriem veel meer effect kan hebben op het drinken. Een echt strakke en beperkende lipband maakt het moeilijk om een vacuum te maken, er komt dan veel druk op de lip te staan. We zien dit in onze praktijk zo’n 2-3 keer per jaar. Gelukkig maar want het behandelen van de lipband is redelijk pijnlijk en baby’s weigeren daardoor soms een paar dagen de borst. Daarbij is de lipband veel beter doorbloed dan de tongriem en is er meer kans op een nabloeding. Er zijn een aantal onderzoeken van lage kwaliteit waaruit blijkt dat het behandelen van de lipband effect heeft op het drinken, maar dit zijn onderzoeken waarbij zowel de lipband als de tongriem behandeld zijn. Het is dus niet duidelijk welke ingreep welk effect heeft gehad. Over het effect van wangbandjes op het drinken en het effect van behandelen is heel weinig bekend.
De intensieve nazorg die door sommige behandelaars wordt aangeraden, is iets waar veel ouders dubbele gevoelens bij hebben. Enerzijds is er de angst voor het terug groeien van de wondranden waardoor de ingreep mogelijk voor niets is geweest, en anderzijds geven veel baby’s aan het masseren van het wondgebied als zeer onprettig te ervaren. Wij werken al jaren met een behandelaar die als nazorg enkel frequent drinken en wat vriendelijke tongspelletjes met de baby aanraadt, en zien nauwelijks terug gegroeide tongriempjes. Er zijn zelfs artsen die menen dat frequente stimulatie van het wondgebied de aanmaak van littekenweefsel activeert, waardoor het terug groeien juist gestimuleerd wordt. Het effect van intensieve nazorg is niet wetenschappelijk bewezen en de mond is een gevoelige, intieme plek. Als de nazorg strijd oplevert met je baby, zou je kunnen overwegen het niet te doen. Ook zijn er manieren voor nazorg die leuk zijn, zie de folder van het Rode Kruis Ziekenhuis.
Graag willen we verwijzen naar het statement (2021) van de Academy of Breastfeeding Medicine waarin de volgende punten staan beschreven:
Kortom, als jij je zorgen maakt over de tongriem of lipband van je baby, zorg dan dat je iemand laat meekijken die kennis en ervaring heeft over het volledige spectrum van het drinkgedrag van een baby. Vraag of de adviezen wetenschappelijk onderbouwd zijn, hoeveel ervaring de behandelaar heeft in het doen van de behandeling en hoe het zit met zijn of haar verdienmodel. Voelt iets niet goed om te doen of sta je er als ouder niet achter? Doe het dan (nog) niet.
Een ander hulpmiddel voor het maken van een keuze is de Brains-methode. In de Brains-methode staat iedere letter voor een aspect dat je mee kunt nemen in je overweging, wanneer er bijvoorbeeld een interventie, zoals een ingreep wordt voorgesteld.
Dit kon niet de bedoeling zijn, dus zochten we verder.
We kregen inzicht in andere voedingshoudingen, aanlegtechnieken, over drinkgedrag, over babygedrag, de melkstroom, de invloed van de melkproductie. Maar ook in het verschil tussen het uiterlijk en de functie van de tongriem. We spraken met kno-artsen, tandartsen en kaakchirurgen. Maar we keken en luisterden vooral heel veel naar baby’s en hun ouders. Onze leercurve ging steil omhoog, we waren net jonge ouders.
En ja, het behandelen van een strakke, functioneel beperkende tongriem die het drinken tot een uitdaging maakt, kan een goed idee zijn. Uitgevoerd door een verloskundige, een kno-arts of tandarts met kennis en ervaring. Het is een relatief simpele ingreep: een knipje met de schaar (of een elektrotoom of laser). Het drinken kan daarna vaak (maar niet altijd) pijnloos en efficiënt verder gaan.
Maar wij maken ons zorgen over drie zaken.
- Het grote aantal baby’s dat behandeld wordt, soms meerdere keren.
- Het knippen van de lipband en wangbandjes
- De intensieve nazorg
Het is goed dat er meer aandacht is voor de effecten van een beperkende tongriem. Maar naast de tongriem is het belangrijk om naar het hele plaatje te kijken: de baby en de moeder en hun samenwerking. Als daar bij een zorgverlener weinig kennis over is, dan ligt het risico op de loer dat er sneller een tongriem wordt behandeld zonder dat de andere factoren worden meegewogen.
De lipband (in het midden van de bovenlip) heeft veel minder invloed op het drinken dan de tongriem, simpelweg omdat de bovenlip bij het drinken stil ligt. De tong, onderkaak en kin bewegen wel, vandaar dat een beperkende tongriem veel meer effect kan hebben op het drinken. Een echt strakke en beperkende lipband maakt het moeilijk om een vacuum te maken, er komt dan veel druk op de lip te staan. We zien dit in onze praktijk zo’n 2-3 keer per jaar. Gelukkig maar want het behandelen van de lipband is redelijk pijnlijk en baby’s weigeren daardoor soms een paar dagen de borst. Daarbij is de lipband veel beter doorbloed dan de tongriem en is er meer kans op een nabloeding. Er zijn een aantal onderzoeken van lage kwaliteit waaruit blijkt dat het behandelen van de lipband effect heeft op het drinken, maar dit zijn onderzoeken waarbij zowel de lipband als de tongriem behandeld zijn. Het is dus niet duidelijk welke ingreep welk effect heeft gehad. Over het effect van wangbandjes op het drinken en het effect van behandelen is heel weinig bekend.
De intensieve nazorg die door sommige behandelaars wordt aangeraden, is iets waar veel ouders dubbele gevoelens bij hebben. Enerzijds is er de angst voor het terug groeien van de wondranden waardoor de ingreep mogelijk voor niets is geweest, en anderzijds geven veel baby’s aan het masseren van het wondgebied als zeer onprettig te ervaren. Wij werken al jaren met een behandelaar die als nazorg enkel frequent drinken en wat vriendelijke tongspelletjes met de baby aanraadt, en zien nauwelijks terug gegroeide tongriempjes. Er zijn zelfs artsen die menen dat frequente stimulatie van het wondgebied de aanmaak van littekenweefsel activeert, waardoor het terug groeien juist gestimuleerd wordt. Het effect van intensieve nazorg is niet wetenschappelijk bewezen en de mond is een gevoelige, intieme plek. Als de nazorg strijd oplevert met je baby, zou je kunnen overwegen het niet te doen. Ook zijn er manieren voor nazorg die leuk zijn, zie de folder van het Rode Kruis Ziekenhuis.
Graag willen we verwijzen naar het statement (2021) van de Academy of Breastfeeding Medicine waarin de volgende punten staan beschreven:
- Voor de nazorg van het wondgebied door met vingers op of bij de wond te manipuleren of stretchen ontbreekt bewijs.
- De lipband is een normale structuur waarbij er slecht bewijs is dat het behandelen ervan het drinken uit de borst verbetert en wordt afgeraden. Hetzelfde geldt voor wangbandjes.
Kortom, als jij je zorgen maakt over de tongriem of lipband van je baby, zorg dan dat je iemand laat meekijken die kennis en ervaring heeft over het volledige spectrum van het drinkgedrag van een baby. Vraag of de adviezen wetenschappelijk onderbouwd zijn, hoeveel ervaring de behandelaar heeft in het doen van de behandeling en hoe het zit met zijn of haar verdienmodel. Voelt iets niet goed om te doen of sta je er als ouder niet achter? Doe het dan (nog) niet.
Een ander hulpmiddel voor het maken van een keuze is de Brains-methode. In de Brains-methode staat iedere letter voor een aspect dat je mee kunt nemen in je overweging, wanneer er bijvoorbeeld een interventie, zoals een ingreep wordt voorgesteld.
- B: Beweegredenen: Welke voordelen heeft dit voorstel?
- R: Risico's: Welke risico’s / nadelen zijn er te bedenken op dit voorstel?
- A: Alternatieven: Zijn er nog alternatieven te bedenken voor het probleem? (Bij ieder alternatief kan je eventueel dan ook weer hetzelfde rijtje afgaan).
- I: Intuïtie: Wat is mijn/ons gevoel erbij? Klopt dit voorstel naar mijn idee?
- N: Niks doen: Wat gebeurt er wanneer we nu niets doen? Moet deze keuze ‘nu’ gemaakt worden? Hebben we nog bedenktijd?
- S: Stilstaan: Neem de tijd om na te denken en te overleggen. Heb ik nog vragen?
